Labirynt to według znawców, encyklopedii oraz słowników: kręta ścieżka, zawiła droga usiana
przeszkodami. Skomplikowany układ pomieszczeń i korytarzy, które mają utrudnić dojście do celu,
który zazwyczaj znajdował się w centrum.
Labirynt był i jest stosowany w religii, sztuce, matematyce i logice. Jest jednym z najbardziej skomplikowanych i wieloznacznych symboli, którego znaczenie zmieniało się w zależności od epoki oraz religii. Historia labiryntów jest bardzo długa i niezwykle bogata. Już w starożytności powstawały olbrzymie skomplikowane budowle kryjące grobowce i skarbce. Najbardziej znanym jest zbudowany przez Dedala labirynt kreteński, w którym według mitu uwięziony został potwór Minotaur. Innym dość ciekawym jest, odkryty na początku XX wieku, trzy kondygnacyjny labirynt na Malcie, w którym odnaleziono 7000 szkieletów. Dużo później, bo około roku 1200 zaczęły także powstawać labirynty mozaikowe, które możemy podziwiać na posadzkach największych kościołów całej Europy. Przepiękne przykłady tego typu labiryntów są między innymi w Katedrze Notre Dame, a także we włoskich kościołach w Pawii, Cremonie oraz w Rzymie. Labirynty powstawały także na świeżym powietrzu budowane z kamieni lub darni. Te łączyły się głównie z pogańskimi rytuałami płodności.

    
Najbardziej znane przez nas labirynty żywopłotowe zaczęły powstawać w ogrodach dopiero w okresie renesansu. Na przestrzeni wieków powstawały setki labiryntów o różnej powierzchni oraz różnej wysokości żywopłotów. Sadzono je zarówno z krzewów cisu, jak i bukszpanu, buku oraz grabu. Najbardziej znany labirynt powstał w Hever Castle – zamku Henryka VIII. Labirynt ten ma kształt koła wpisanego w kwadrat. Został wykonany z żywopłotów cisowych o wysokości obecnie ponad 2 metrów. Jego ścieżki mają prawie 400 metrów długości, a w miejscu centralnym znajduje się niewielkie otwarcie. Jest to nieduży labirynt jednak uroku dodaje mu jego położenie tuż przy przepięknym zamku otoczonym fosą. Inne zachowane, a tym samym warte zwiedzenia żywopłotowe labirynty historyczne to między innymi:
• powstały w 1690 roku labirynt w królewskim pałacu w Hampton Court w Wielkiej Brytanii;
• założony w 1791 roku Laberint d’Hora w pobliżu Barcelony w Hiszpanii;
• labirynt z 1833 roku w Glendurgan w Wielkiej Brytanii;
• odrestaurowany pomiędzy 1939 a 1941 rokiem labirynt New Harmony w Indianie w USA
Wiadomo, że labirynty powstawały w całej europie, jednak w wirach historii, a przede wszystkim w wyniku obu Wojen Światowych,
niewielu z nich udało się przetrwać. Od tamtego czasu labirynty nie zniknęły jednak z naszych ogrodów. Przeżywają transformacje i pojawiają się w różnych formach w parkach i prywatnych ogrodach, a nawet w przestrzeni miejskiej.
W 1975 roku Randoll Coate jako pierwszy zaprojektował labirynt, którego rysunek miał charakter czysto symboliczny. Był to odcisk stopy w prywatnym ogrodzie w hrabstwie Gloucestershire. Projekt ten był krokiem milowym w sposobie projektowania labiryntów. Następne dzieła tego samego artysty pojawiły się w późniejszym czasie także w Belgii oraz Szwecji. Innym genialnym twórcą był Greg Bright, który w 1978 roku stworzył w Longleat House jeden z najpiękniejszych moim zdaniem labiryntów. Powstał z 16000 krzewów cisu i zajmuje powierzchnię prawie 6000m2. Labirynt przez kilkanaście lat szczycił się mianem najdłuższego labiryntu świata -całkowita długość ścieżek liczy około 2,7 km. Aby przejść cały labirynt w Longleat musimy spędzić w nim około 90 minut. Labirynt oprócz niespotykanego wzoru ma również kilka mostków oraz centralną wieżę, z której można podziwiać kunszt projektanta oraz ogrodników, którzy pielęgnują dwumetrowej wysokości żywopłoty.
Zupełnie na nowo spojrzał na kwestie labiryntów pochodzący z Nowej Zelandii Stuart Landsborought, który stał się pionierem w budowaniu labiryntów z paneli drewnianych. Projektant ten w zaledwie 4 lata zaprojektował i wybudował ponad 220 labiryntów w Japonii. Niestety większość z nich już nie istnieje, a jego własny był otwarty dla zwiedzających do 1973 roku. Obecnie jednym z najbardziej znanych projektantów labiryntów nie tylko w Europie, ale także w Ameryce, Indiach, Japonii i Korei, jest Adrian Fisher. Rozpoczął on swoją karierę w roku 1979 i od tamtego czasu zaprojektował ponad 600 różnych labiryntów oraz zdobył 6 Światowych Rekordów Guinessa.
Adrian Fisher nie zatrzymał się jednak tylko na labiryntach mozaikowych, darniowych i żywopłotowych. Obecnie można powiedzieć, że na całym świecie projektuje labirynty z paneli drewnianych, labirynty z luster, ze sznurka, kostek słomy, a nawet labirynty laserowe.
Propaguje także zupełnie nowe formy, jakimi są chociażby labirynty na ścianach przystanków metra oraz labirynty matematyczne dla dzieci. Fisher jako pierwszy na świecie zaprojektował także labirynt w polu kukurydzy
Współcześni twórcy labiryntów odeszli od początkowych kształtów i popuszczając wodze fantazji przedstawiają nam różnorodne, nieraz zaskakujące projekty. Obecnie coraz mniej zobaczyć można labiryntów wpisanych w okrąg czy kwadrat. Teraz rysunki nawiązują do miejsc, w których powstają, opowiadają historie lub po prostu stanowią cudowne wzory wijących się linii. Aktualnie najwięcej labiryntów powstaje w przestrzeniach miejskich oraz w krajobrazie otwartym. Często labirynty stają się elementem wchodzącym w skład parków rozrywki, towarzyszą ogrodom zoologicznym, placom miejskim, skwerom i bulwarom. Mniejsza część projektów realizowana jest na zlecenie właścicieli posesji wiejskich oraz zabytkowych pałaców i dworów.
Jak widać obecnie istnieją projektanci, którzy całkowicie poświęcają się tworzeniu labiryntów. Niektóre z nich stanowią istne dzieła sztuki. Wszystkie wzory labiryntów powstają na zamówienie i dlatego są unikatowe. Są dziełami swych twórców i dlatego są chronione prawami autorskimi.
Forma labiryntu zapewnia wspaniałą zabawę nie tylko dla dzieci, ale również dla dorosłych. Całe rodziny mogą wspólnie gubić się i znajdować drogę w labiryntach żywopłotowych, natomiast dla mniej odważnych proponuję wzory mozaikowe.
Tekst i fot. Agnieszka Hubeny – Żukowska